نشریه دانشجویی

نشریه دانشجویی، قلمی که از آن دانشجو می‌چکد!

امروز دانشگاه‌های ایران شاهد انتشار بیش از صدها نشریه دانشجویی با کلیدواژه‌های مطرح مسائل سیاسی، علمی، فرهنگی و اجتماعی روز جامعه، درون خود هستند؛ اما صاحبان قلم نشریات دانشجویی شاید خود ندانند که برخی از این نشریات بتوانند نقش مؤثری را حتی فراتر از محیط دانشگاه و در تغییر سریع جامعه نیز بازی کنند.

اما این مسئله مطرح است که آیا نشریات دانشجویی که امروز در دانشگاه‌ها تولید می‌شوند، می‌توانند وظیفه اصلی خود که تحت‌الشعاع قرار دادن جامعه دانشجویی است را به‌خوبی ایفا کنند و جریان ساز باشند. دست‌اندازها و سراشیبی‌های مسیر خلق یک نشریه تا چه اندازه می‌تواند این قلم پردازان جوان را در راه خود حفظ کند؟

در همین راستا ایسنا- منطقه خراسان، میزگردی با موضوع " آسیب‌شناسی نشریات دانشجویی " به‌منظور بررسی مهم‌ترین مسائل و دغدغه‌های دانشجویان در این زمینه، با حضور مسئولان دانشگاهی و  فعالان نشریات دانشجویی دانشگاه‌های مشهد در دفتر این خبرگزاری برگزار کرد.

 حمایت‌های مالی از نشریات دانشجویی در هاله‌ای از ابهام!

به گزارش ایسنا- مریم جعفریان، رییس اداره فرهنگ و هنر دانشگاه علوم پزشکی مشهد، در این میزگرد، حمایت‌های مالی را از جمله ابهامات اصلی دستورالعمل نشریات دانشجویی دانست و عنوان کرد: این آیین‌نامه باوجود محدودیت‌ها و ابهاماتی که دارد، از سایر آیین‌نامه‌های دانشجویی جامع‌تر و کامل‌تر است. بحث حمایت‌های مالی از ابهامات این آیین‌نامه است، زیرا تنها عنوان کرده که معاونت‌ فرهنگی در حد امکانات و اختیارات از نشریات دانشجویی حمایت کنند که مدیران در این بخش می‌توانند سلیقه‌های خودشان را اعمال کنند.

وی اضافه کرد: دانشگاه علوم پزشکی درگذشته دارای کمیته‌ی ارزشیابی بود که هر شماره از نشریات را بررسی می‌کرد و بر اساس معیارهای تعیین‌شده به آن امتیاز می‌داد؛ اما به دلیل تعبیرهای مختلف از طرف دانشجویان ایجاد می‌شد، این ارزشیابی از بین رفت و مجبور شدیم فقط براساس تعداد صفحات، از نشریات حمایت مالی کنیم و این مبلغ در حال حاضر چهار میلیون تومان است و بر اساس فواصل چاپ نشریه عدد آن تغییر می‌کند.

رییس اداره فرهنگ و هنر دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه نشریات دانشجویی می‌توانند تلنگری برای مسئولین باشند و اتفاقاتی که در بدنه دانشجویی می‌افتد را به گوش مسئولین برسانند، عنوان کرد: مسلما زمانی که دغدغه‌ها از زبان خود دانشجویان مطرح می‌شود، تاثیرگذاری بیشتری بر روی آنان خواهد داشت. 

نشریات دانشجویی امروز، نشریات اثربخش دیروز نیستند

مهدیه یاوری، مدیرمسئول نشریه وقایع اتفاقیه سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی خراسان رضوی، با اشاره به اینکه قطعا نشریات دانشجویی در مقایسه با سال‌های گذشته اثربخشی سابق را ندارند، بیان کرد: اکنون باوجود شبکه‌های مجازی، متن‌های کوتاه ذائقه مردم شده است و نه‌تنها خواندن نشریه بلکه کتاب و ... را نیز تحت‌الشعاع قرار داده است. باید مطالب به‌گونه‌ای در نشریات آورده شود که خواننده با یک مصاحبه 15 صفحه‌ای روبه‌رو نشود. 

وی در خصوص دستورالعمل اجرایی نشریات دانشجویی تصریح کرد: این قانون به‌خودی‌خود خوب است به‌شرط آن‌که از آن برداشت‌های مختلفی نشود. خودم تجربه توقیف نشریه بعد از دو شماره را در یک دانشگاه را دارم که هیچ‌کدام مطابق با دستورالعمل اجرایی قرار نمی‌گرفت و تنها به این دلیل که در آن زمان ذائقه مدیران و مسئولان بر اساس دیگری بود، نشریه توقیف شد. اکنون تلاش به سمتی است که دستورالعمل نشریات دانشجویی اجرا شود و باید ببینیم مدیران چه اندازه در برابر فشارهایی که از بیرون می‌آید، مقاومت می‌کنند. 

نشریه دانشجویی ابزاری برای مطالبه‌گری است

مدیر مسئول نشریه وقایع اتفاقیه سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی خراسان رضوی اظهار کرد: رسالت نشریات دانشجویی همچون تشکل‌های دانشجویی، مطالبه‌گری است و دانشجویان در یک محیط امن به‌طور آموزشی روزنامه‌نگاری را تمرین می‌کنند و با توجه به روحیه دغدغه‌مندی دانشجویان، جذب نشریات دانشجویی می‌شوند و نقد حرفه‌ای، منصفانه و تحلیل مسائل را در این فضا یاد می‌گیرند.

یاوری با اشاره جشنواره تیتر 10 عنوان کرد: به‌طورکلی رویکرد چنین جشنواره‌هایی انگیزشی بوده که به‌خودی‌خود ارزشمند است؛ نحوه ارسال آثار به جشنواره تیتر 10 نسبت به دوره‌های گذشته بسیار متفاوت است که کمی ما را نگران کرده است. البته باید ببینیم چه نتیجه‌ای نسبت به سال‌های گذشته خواهد داشت.

نشریات دانشجویی در تنگنای نگاه‌های خارج از دانشگاه

حانیه علیزاده، مدیرمسئول نشریه دانشجویی بامداد دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز در ادامه این میزگرد، تاکید کرد: نهادهای خارج از دانشگاه به نشریات دانشجویی توجه دارند که این موضوع قدرت نشریات دانشجویی را نشان می‌دهد، اما از طرفی برای ما محدودیت‌هایی ایجاد می‌کند که نمونه بارز آن را در پیش از انتخابات سال گذشته شاهد بودیم که نام بردن از نامزدهای انتخاباتی در نشریات ممنوع بود، درصورتی‌که اگر نشریه سیاسی نتواند قبل از انتخابات درباره نامزدها بنویسد، پس قرار است چکار کند؟

وی در مورد دستورالعمل نشریات دانشجویی و ابهامات آن، عنوان کرد: قانونی که برای نشریات وجود دارد، بد نیست؛ ولی تفسیرها از آن به‌شدت متفاوت است. نگاه وزارت‌ بهداشت به دستورالعمل نشریات روشن است و تنها توهین به رهبری و مراجع تقلید را مدنظر قرار می‌دهد، ولی در دانشگاه علوم پزشکی سخت‌گیری بیشتری اعمال می‌شود که این تفاسیر برای ما مشکلات بسیاری به وجود آورده است.

علیزاده عنوان کرد: ما از طریق فعالیت در نشریات سعی می‌کنیم تا تلنگرهایی را به دانشجویان بزنیم و حواس‌شان را به مسائلی جمع کنیم که در حالت عادی دیده نمی‌شود؛ بنابراین اگر بتوانیم این کار را انجام دهیم، به هدف خود رسیده‌ایم.

 وی در خصوص اقبال کم دانشجویان به نشریات دانشگاهی، بیان کرد: اولین مشکل ما در این زمینه، تغییر ذائقه دانشجویان به نشریات دانشگاهی است و از طرفی ما از مخاطبان‌مان عقب هستیم. ما به کار مکتوب و مقاله‌های سه هزارکلمه‌ای عادت کرده‌ایم، درحالی‌که مخاطب‌مان این را نمی‌خواهند؛ بارها اتفاق افتاده است که دو پاراگراف از یک مقاله بلند در فضای مجازی منتشرشده است و اثرات خوبی از آن دیده‌ایم و شاید لازم باشد شیوه خود را تغییر دهیم.

نشریات علمی دانشجویی هدایتگر فضای فکری دانشجویان و صنعتگران باشند

علی‌اصغر خلیلی، مدیرمسئول نشریه علمی دانشجویی رویان دانشگاه فردوسی مشهد نیز در ادامه این میزگرد در خصوص تفاوت نشریه علمی دانشجویی با سایر نشریات، گفت: محوریت نشریات علمی دانشجویی باید مجموعه‌ای کامل از دغدغه‌ها و هدایتگر فضای فکری دانشجویان و صنعتگران باشد. این قبیل نشریات باید دید کاربردی و عملی داشته باشند و نقش محوری در پیش بردن فضای فکری دانشجویان به سمت صنعت ایفا کنند که این مهم مستلزم نگارش مقالات تحلیلی، طرح مسائل گزارش‌ها، مصاحبه‌ها و خلاقیت است.

وی اظهار کرد: اگر بخواهیم در دانشگاه و جامعه تاثیرگذاری باشیم باید شرایطی را فراهم کنیم که دانشجو بتواند با نگارش خود در نشریات اندیشه‌سازی کند. وقتی‌که دانشجویان بتوانند اندیشه‌ساز باشند، بدون شک در محیط دانشگاهی به مرحله صاحب‌سخنی خواهند رسید و خود می‌توانند نظریه‌پردازی کنند

مدیرمسئول نشریه انجمن علمی علوم دامی دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: ما در نشریات دانشجویی باید تلاش خود را بر این مبنا بگذاریم که دانشجو ناقد بار بیاید. همچنین باید او را به شکلی پرورش دهیم که مبنای خود را بر تولید مطلب بگذارد نه اینکه صرفا بخواهد کپی کننده مطالب باشد.

لزوم شفاف‌سازی آیین‌نامه نشریات در دانشگاه‌ها

خلیلی درمورد میزان کارآمدی آیین‌نامه نشریات این دانشگاه، گفت: مسئله‌ای که مطرح است این بوده که باوجوداینکه تنها یک آیین‌نامه برای نشریات مکتوب شده است، اما تعابیر مختلفی از آن برداشت می‌شود. گاهی مسئول خود را بالاتر از قانون می‌داند و اظهار می‌کند که قانون همان است که من می‌گویم حتی اگر در آیین‌نامه نیامده باشد، طبیعتا در چنین شرایطی نمی‌توان با ذهنی آسوده به فعالیت ادامه داد.

وی افزود: گاهی قوانین وضع شده در عمل ناکارآمد هستند؛ به‌عنوان نمونه این قانون که یک دانشجو نمی‌تواند در بیش از یک نشریه فعالیت کند، حد و حدود مشخصی ندارد.

این فعال دانشجویی اضافه کرد: باید جزئیات بیشتری در آئین‌نامه ذکر شود، زیرا ارائه جزئیات بسیاری از مشکلات را برطرف خواهد کرد و باعث می‌شود که ما خطوط قرمز را بهتر بشناسیم و با خوانش‌های مختلف از قانون مواجه نشویم.

خلیلی در خصوص خط قرمزهای موجود در انتشار مطالب، اظهار کرد: اگر قرار است که ما دانشجویان اهل قلم در دانشگاه آزاداندیشی کنیم، نباید خط قرمزی وجود داشته باشد و برای مثال به دانشجو گفته شود که اگر در خصوص موضوعی بنویسد، در پرونده او درج خواهد شد.

وی یادآور شد: می‌توان برای دانشجویان فعال در حوزه نشریات، امتیازات فرهنگی و علمی قائل شد؛ مثلا این فعالیت‌ها می‌تواند در رزومه تحصیلی آنان به‌عنوان نخبه تأثیرگذار باشد.

رویکرد دولت به نشریات دانشجویی تغییر یافته است

رضا امیرزاده، مدیرمسئول نشریه سیمیا دانشگاه فردوسی مشهد نیز در ادامه این میزگرد با تاکید براینکه رویکرد دولت در ارتباط با نشریات دانشجویی خیلی تغییر کرده است، ادامه داد: ما در دولت قبل به‌راحتی ممکن بود که با نوشتن یک مطلب ستاره‌دار شویم، اما درحال حاضر برای اینکه بنویسیم، جایزه دریافت می‌کنیم.

امیرزاده افزود: در دولت فعلی آزادی بیان در انتشار مطالب بیشتر شده است که این موضوع به مسئولان کنونی دانشگاه برمی‌گردد و یک نقطه قوت اساسی محسوب می‌شود.

وی بابیان اینکه دست برای اعمال سلیقه در خوانش آئین‌نامه نشریات باز است و این موضوع یک نقص بزرگ محسوب می‌شود، خاطرنشان کرد: آئین‌نامه نشریات دانشگاه باید قوانین را شفاف‌تر ارائه دهد تا دقیقا مشخص شود که چه‌کارهایی باید انجام شوند و چه‌کارهایی انجام نشوند. 

نشریه باید حرف داشته باشد نه زرق‌وبرق

مدیرمسئول نشریه سیمیا دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به اینکه حرف نشریه بسیار مهم‌تر از زرق‌وبرق آن است و توجه بیش‌ازحد به‌ظاهر نشریه باعث تغییر ذائقه دانشجویان می‌شود، تاکید کرد: متاسفانه ذائقه دانشجویان امروز تغییر کرده است و دیگر حوصله‌ای برای مطالعه مطالب طولانی ندارند؛ ما متناسب با ذائقه آنان سیاست‌گذاری نکرده‌ایم بنابراین نشریات نیز باید کمی خود را با ذائقه دانشجویان سازگار کنند، البته به‌اندازه‌ای که به کارکرد اصلی نشریات که اثرگذاری است، لطمه‌ای وارد نشود.

وی اضافه کرد: اگر یک نشریه بخواهد اثرگذار باشد، باید به‌طور منظم و طی دوره‌های کوتاه چاپ شود، اما متأسفانه ما شاهد انتشار تعداد کمی از نشریات به‌صورت منظم و در فواصل هفتگی هستیم. طبیعتا وقتی‌که یک نشریه به‌صورت فصلی چاپ می‌شود، به دنبال اثرگذاری نخواهد بود.

سروش فرشچین، مدیرمسئول نشریه ارغنون کانون موسیقی دانشگاه فردوسی مشهد با تاکیدبراینکه تقریبا هیچ قانونی نداریم که مانع از آن شود که یک شخص بتواند مدیرمسئول یک نشریه شود که اتفاق نسبتا خوبی است، اظهار کرد: البته این قانون در مواردی می‌تواند تاثیر منفی داشته باشد، مثلا در محدوده انتخابات عده‌ای از دانشجویان از بیرون دانشگاه پول می‌گرفتند تا برای برخی کاندیداتورها تبلیغ کنند و نگران چیزی هم نبودند چون درنهایت اتفاقی که ممکن بود برای آن‌ها بیفتند، تعلیق نشریه موردنظر بود.

وی در خصوص میزان تاثیرگذاری نشریات دانشگاهی کنونی، خاطرنشان کرد: من به خاطر دارم که چندسال پیش در دانشکده حقوق دانشگاه تهران یکی از دانشجویان نقدی بر یکی از اساتید نوشت و آن نقد تا آن اندازه اثرگذار بود که استاد عذرخواهی کرد و سپس استعفا داد؛ اما در حال حاضر نه دیگر آنچنان دانشجویانی وجود دارد که چنان مقاله‌هایی را بنویسند و نه دیگر مسئولین آن توجه سابق را به دانشجویان دارند.

فضای باز رسانه‌ای، نقطه جذب نشریات است

مدیرمسئول نشریه ارغنون کانون موسیقی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: فضای باز رسانه‌ای نقش بسزایی در جذب دانشجویان برای فعالیت در نشریات دانشگاهی دارد.