ضریب تاثیر و انواع آن

انواع مختلف ضریب تاثیر و جایگزین های IF را بشناسید

ضریب تاثیری که از طریق پایگاه تامسون رویترز معرفی می‌گردد با IF مشخص می‌گردد و چندین دهه است که در جوامع دانشگاهی شناخته شده می‌باشد. با این حال، جایگزین‌های دیگری از ضریب تاثیر نیز در طی سالهای اخیر معرفی شده است که بسیاری از پژوهشگران متاسفانه از انها اطلاع جامعی ندارند. مساله بسیار مهمی که در شناسایی جایگزین‌های دیگر IF معرفی شده تامسون رویترز وجود دارد این است که محققان می‌توانند با آشنایی با این جایگزین‌ها در انتخاب مجله صرفاً به IF تامسون رویترز بسنده نکنند و مجلات را بر اساس دیگر ضرایب تاثیر که دقیقاً ارزشی مساوی با اهمیت و ارزش IF تامسون رویترز دارند ارزیابی کنند. در زیر طی مطلبی با عنوان انواع مختلف ضریب تاثیر و جایگزین های IF را بشناسید به معرفی این ضرایب تاثیر می‌پردازیم (بیشتر بخوانید: آی اس آی (ISI) و ضریب تأثیر مجلات علمی).

انواع مختلف ضریب تاثیر و جایگزین های IFرا بشناسید

۱- سایمگو ژورنال رنک (SJR). این ضریب تاثیر را پایگاه اسکوپوس محاسبه می‌نماید وبرای دسترسی می‌توانید از لینک استفاده کنید. نحوه محاسبه این ضریب تاثیر به این شکل است که استنادهایی که از مجلات معتبرتر به یک مجله می‌شود وزن بیشتری در مقایسه با استنادهایی که از مجلات کم اعتبارتر داده می‌شود. این نحوه محاسبه شبیه به نحوه محاسبه  پیج رنک گوگل برای بررسی ارزش وب سایتهاست. برای مثال، SJR سال ۲۰۱۰ برای یک مجله با محاسبه تعداد استنادهایی که در سالهای ۲۰۰۷، ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ به مقالات منتشر یافته آن مجله شده است. SJR به این دلیل شاخص مفیدی است که تعیین می‌کند چه ژورنالهایی احتمالاً مقالاتی را در خود داشته باشند که از سوی مجلات معتبرتر مورد استناد قرار گرفته‌اند. در حالیکه IF تامسون رویترز صرفاً نشان می‌دهد چه مجلاتی بیشترین استناد را دریافت کرده‌اند. به زبان ساده، SJR نشان می‌دهد مقالات یک مجله تا چه در مجلات با کیفیت دیگر مورد استناد قرار گرفته‌اند. هرچقدر مقالات یک مجله در مجلات با کیفیت دیگر بیشتر مورد استناد واقع شوند، میزان SJRآن مجله بالا می‌رود.

۲- ضریب تاثیر مجله (JIF). این ضریب تاثیر با عنوان کامل Journal Impact Factorبه وسیله ISI Web of Science که متعلق به موسسه تامسون رویترز است محاسبه می‌شود. نحوه محاسبه این شاخص به این شکل است که به تمامی استنادها وزن و ارزش مساوی داده می‌شود. این ضریب تاثیر هر دو سال یکبار  برای مجلات محاسبه می‌شود. JIF به این دلیل شاخص مفیدی است که یک شاخص قدیمی است و بیشترین طرفداری و میزان پذیرش را از سوی جوامع علمی دارد. بسیاری از افراد دانشگاهی در دنیا این شاخص را تنها شاخص ارزیابی مجلات می‌دانندو از آن استفاده می‌کنند.

انواع مختلف ضریب تاثیر و جایگزین های IF را بشناسید

۳- ضریب تاثیر بهنجار شده بر اساس منبع(SNIP). این ضریب تاثیر با عنوان کاملSource Normalized Impact per Paper است که پایگاه اسکوپوس آن را محاسبه می‌نماید و از طریق این لینک می‌توانید به آن دسترسی داشته باشید. نحوه محاسبه SNIP به این شکل است که تنها ارجاعاتی محاسبه می‌شود که مجلات آنها در پایگاه نمایه می‌شوند. این شاخص بیانگر پتانسیل استنادی پایگاه خواهد بود. در واقع پتانسیل استنادی بازتابی از این است که چقدر احتمال دارد به یک منبع در یک رشته‌ی خاص استناد شود. این شاخص استنادهای دورتر را بررسی می‌کند یعنی خود استنادی و استنادهای همکاران را در نظر نمی‌گیرد. یکی از بهترین کاربردهای این ضریب تاثیر ان است که به افراد دانشگاهی کمک می‌کند تا بهترین ژورنالهایی که در حیطه موضوعی خاص هستند را پیدا کنند.

۴- ضریب نفود مجله (ES). نام کامل این ضریب تاثیر EigenFactor Score است. محاسبه این شاخص برای هر مجله بر اساس تعداد استنادات دریافت شده یک مجله در یک دوره ۵ ساله در JCR است؛ اما با در نظر گرفتن این که این استنادات از کدام مجلات دریافت شده است. بر این اساس، مجلات با تعداد استنادات بالاتر، تاثیر و نفوذ بیشتری نسبت به مجلاتی با تعداد استنادات کمتر خواهند داشت. همچنین این شاخص خوداستنادی‌ها (self-citation) را مدنظر قرار نمی‌دهد و خوداستنادی در محاسبه آن تاثیری ندارد؛ اصلی‌ترین ایده در خلق این شاخص این بوده که دریافت یک استناد از مجلات با کیفیت بالا، با ارزش‌تر از دریافت استنادات متعدد از مجلات باکیفیت پایین‌تر می‌باشد.

۵- ضریب نفوذ مقالات مجله (AIS). نام کامل این ضریب تاثیر Article Influence Score است. این شاخص میانگین نفوذ مقالات یک مجله را در طول ۵ سال اول پس از انتشار آن نشان می‌دهد. محاسبه ArticleInfluence Score به صورت تقسیم ضریب نفوذ مجله (EigenFactor Score) بر تعداد مقالات مجله در دوره پنج‌ساله و سپس تقسیم بر تعداد مقالات کل مجلات در همان دوره پنج‌ساله، و ضرب در ضریب یک صدم (۰٫۰۱) می‌باشد. شواهد نشان می‌دهد که ES و AISدر مقایسه با سایر ضرایب تاثیر عملکرد قوی‌تری دارند.