آشنایی با نرم افزار جی ای اس

نرم‌افزار  ArcGIS ، سامانه تحت‌وب ArcGIS Pro یا نرم‌افزار ArcGIS Desktop

   نرم‌افزار ArcGIS را پیش‌ازاین به‌عنوان یک نرم‌افزار دسک‌تاپ (ArcGIS Desktop) می‌شناختیم که با نصب آن بر روی رایانه می‌توانستیم به‌راحتی از تمامی توابع و قابلیت‌های آن استفاده کنیم. اما با گسترش قابلیت‌های وب و علاقه روزافزون به استفاده از نرم‌افزارهای تحت‌وب، شرکت ESRI محصولی را تحت عنوان ArcGIS Pro معرفی نمود. این محصول در حقیقت یک سامانه تحت وب با قابلیت‌های بسیار شبیه به نسخه دسک‌تاپ می‌باشد و روز‌به‌روز بر قابلیت‌های آن افزوده می‌شود.

با توجه به اینکه درحال‌حاضر استفاده از سامانه‌های تحت‌وب شرکت ESRI برای ما مقدور نیست، نمی‌توانیم از سامانه ArcGIS Pro استفاده کنیم. بنابراین موضوع بحث خود را به نسخه دسک‌تاپ یا همان ArcGIS Desktop معطوف می‌کنیم و آن را به‌اختصار “نرم‌افزار ArcGIS” می‌نامیم.

این هم لوگوی محبوب نرم افزار آرک جی آی اس (ArcGIS)

معرفی نرم‌افزار ArcGIS

   همان‌طور که اشاره شد، این نرم‌افزار به‌صورت دسک‌تاپ و قابل نصب بر روی سیستم‌عامل‌های مختلف است. این نرم‌افزار ArcGIS قابلیت‌هایی چون نمایش داده‌های مکانی و توصیفی، تولید نقشه‌ها، مدیریت و آنالیز داده‌های مکانی و توصیفی را در اختیار ما قرار می‌دهد.

 نرم‌افزار ArcGIS دارای بخش‌های متنوعی است که در ادامه به معرفی برخی ماژول‌های پرکاربرد آن می‌پردازیم.

ArcCatalog
   به‌طورکلی این بخش از نرم‌افزار وظیفه مدیریت داده‌های مکانی، جستجوی داده‌ها، ایجاد لایه‌های جدید، ویرایش فراداده، ایجاد اتصال به داده‌های مکانی موجود در رایانه و پایگاه داده‌های مختلف را بر عهده دارد. پرکاربردترین قابلیت ArcCatalog را می‌توان ایجاد لایه‌های جدید و مدیریت فراداده دانست.

ArcCatalog مدیریت داده ها و ایجاد لایه‌های جدید و مدیریت فراداده را برعهده دارد

ArcMap
   عمده فعالیت‌های ما در این بخش از نرم‌افزار شکل می‌گیرد. محیطی که ArcMap در اختیار کاربر خود قرار می‌دهد، امکان مشاهده اطلاعات مکانی و توصیفی و ویرایش آن‌ها را فراهم می‌سازد. اکثر مجموعه‌ابزارهای موجود نیز در این محیط دامنه اجرایی وسیع‌‌تری دارند و می‌توان پس از انجام آنالیزهای موردنیاز، خروجی را به اشکال مختلف و در قسمت Layout View به شکل یک نقشه نهایی ارائه نمود. اکثر کاربران نیز این بخش از نرم‌افزار را بخش اصلی دانسته و منظورشان از محیط  ArcGIS، همان محیط ArcMap است.

ArcMap امکان مشاهده اطلاعات مکانی و توصیفی و ویرایش آن‌ها را فراهم می‌سازد

ArcToolbox
   این بخش نیز حاوی مجموعه‌ابزارهایی است که در بخش‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند و در مواردی نیز ابزارهای کاربردی جالبی در آن یافت می‌شود که در هیچ‌کدام از بخش‌های دیگر به آن‌ها اشاره‌ای نشده است. این ابزارها به‌صورت هوشمندانه‌ای گلچین و عملکرد آن‌ها بهبود یافته است. ArcToolbox در نسخه‌های قدیمی به‌صورت یک واحد مجزا به ایفای نقش می‌پرداخت، اما هم‌اکنون به‌عنوان مکمل بخش‌های دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ArcToolbox در کنار ماژول های دیگر ArcGIS ابزارهای بسیار کاربردی در اختیار ما قرار می‌دهد

 

برخی قابلیت‌های نرم‌افزار ArcGIS

1- نمایش داده‌ها و تولید نقشه

با استفاده از نرم‌افزار ArcGIS می‌توانیم داده‌هایی, اعم از برداری و رستری، را که از منابع مختلف تهیه‌کرده‌ایم، نمایش داده و با استفاده از آن‌ها نقشه‌هایی پویا و حرفه‌ای تولید کنیم.

2- مدیریت داده‌های مکانی و توصیفی

   مدیریت داده‌ها یک نکته کلیدی در اکثر پروژه‌ها است. نرم‌افزار ArcGIS ابزارهای بسیاری برای ساخت و مدیریت داده‌های توصیفی و مکانی و فراداده در اختیار ما قرار داده است. ArcGIS طیف وسیعی از داده‌ها با فرمت‌های مختلف را پشتیبانی می‌کند که داده‌های جمعیتی یا آماری، نقشه‌های CAD، تصاویر ماهواره‌ای و سرویس‌های مکانی از آن جمله هستند.

پیشنهاد بعدی   کاربرد GIS در کشاورزی نوین ، راهکاری برای توسعه و مدیریت صحیح منابع

  شما می‌توانید قریب به 70 فرمت داده‌ای مختلف را در آرک.جی.آی.اس باز کرده و ببینید. همچنین ابزارهای کاربردی زیادی را در خصوص کار با جداول توصیفی و ادغام یا استنتاج از داده‌های موجود در آن جداول، خواهید دید.

3- انجام آنالیزهای مکانی

   پردازش‌های مکانی و GeoProcessing یکی از قابلیت‌های مهم ArcGIS است. این نرم‌افزار با استفاده از صدها ابزاری که در بخش ArcToolbox دارد، می‌تواند بسیاری از پردازش‌های مکانی مانند تعیین حریم(Buffer) ، برش دادن لایه‌ها(Clip) ، مکان‌یابی، مسیریابی، تبدیلات بین فرمت‌های مختلف و … را انجام دهد.

حتی شما قادر خواهید بود با استفاده از بخش مدل بیلدر(Model Builder) ابزارهای پیچیده و کاربردی را، بدون نوشتن حتی یک خط کد یا برنامه، توسعه دهید.

4- کاربرد در سنجش‌ازدور و کار با تصاویر ماهواره‌ای

   نرم‌افزار ArcGIS طیف گسترده‌ای از تحلیل‌ها و پردازش‌هایی را که می‌توانید در نرم‌افزارهای سنجش‌ازدوری پیدا کنید، را شامل می‌شود.

ژئورفرنس‌کردن تصاویر، طبقه‌بندی تصاویر ماهواره‌ای، ایجاد ارتوفتو و انجام تصحیحات  مختلف را می‌توانید در آن انجام دهید.

5- داده‌های سه‌بعدی را ببینید و آنالیز کنید

   حتی باوجود بهره نبردن از دید سه‌بعدی، کار با داده‌های سه‌بعدی در آرک.جی.آی.اس بسیار راحت است. شما با استفاده از ابزارهای فراوانی که در بخش 3D Analyst وجود دارد، می‌توانید نقشه شیب و جهت شیب تهیه کرده و مدل رقومی ارتفاع(DEM) یا TIN بسازید.

همچنین ماژول ArcScene در ArcGIS قابلیت‌های بسیاری چون نمایش سه‌بعدی عوارض، ایجاد مدل سه‌بعدی شهرها، پرواز مجازی بر روی مدل سه‌بعدی و تحلیل‌های مختلف سه‌بعدی را در اختیار شما قرار خواهد داد.

امیدوارم مطالب فوق شما را به‌صورت اجمالی با بخش‌های مهم نرم‌افزار ArcGIS آشنا کرده باشد. شما می‌توانید با استفاده از بخش آموزش این نرم‌افزار و رهنمودهای توصیه‌شده در آن، به کاربری حرفه‌ای تبدیل شوید.