ارزیابی کیفیت مقاله و پنج نکته استثنایی آن
به عنوان یک محقق، هرچه کیفیت مقالاتی که در مرور ادبیات استفاده می کنید بهتر باشد، تحقیق خود را قوی تر خواهید کرد. هنگامی که از مقالاتی استفاده می کنید که بی کیفیت هستند و اعتبار علمی ندارند، شما در نهایت استنتاج خود را بر پایه و اساس مفاهیم اشتباه و بی‌ارزش بنا خواهید نمود. داوران مجله، اساتید راهنما وخوانندگان مقاهل شما همیشه منابع مقاله شما را در نظر دارند و آنها را بررسی می‌نمایند و بنابراین می‌بایست در استفاده از آنها دقت لازم را به عمل آورید. در این مقاله قصد آن داریم که پنج نکته استثنایی در ارزیابی کیفیت مقاله را ارایه نماییم.
۱- مقاله در کجا منتشر شده است؟
اولین نکته از ارزیابی کیفیت مقاله و پنج نکته استثنایی آن این است که، مجله‌ای که مقاله در آن چاپ شده است یکی از مهمترین فاکتورهای ارزیابی یک مقاله می‌باشد. مجلات در لیست کیفیت مجله (Journal Quality List) رتبه بندی شده اند. لینک دانلود لیست کیفیت مجله (با داشتن شماره ISSN مجله می‌توانید در این فایل جستجو کنید). اگر برحسب این فهرست مقاله‌ای که مورد ارزیابی قرار داده‌اید در سطوح بالایی باشد، مطمئن گردید که مقاله یک مقاله قابل استناد و علمی است. همچنین، در ایران نیز پایگاه قابل اعتمادی وجود دارد که با ورود به آن می‌توانید مجله‌ای که مقاله در آن چاپ شده است را ارزیابی نمایید؛ جهت این کار می‌توانید به این آدرس اینترنتی رجوع نمایید. برای مثال، معمولاً مجلات دارای ایمپکت فاکتور بین المللی برای مجلات ISI جزو مجلات معتبر به شمار می‌آیند. در این وب سایت فوق و لیست مجلات معتبر (Journal Quality List) می‌توانید به دقت مشخصات مجلات را بررسی نمایید. لازم به ذکر است، برخی مجلات بسیار معتبر در لیست مجلات معتبر ارایه شده احتمالاً وجود نداشته باشند که توصیه می‌شود مجلات را از دو طریق فوق بررسی نمایید.
۲- نویسنده مقاله کیست؟
مرحله بعد آن است که به مشخصات نویسنده مقاله توجه نمایید. معمولاً مشخصات نویسنده مقاله زیر عنوان مقاله درج می‌گردد. می‌توانید سوالات زیر را درباب نویسنده مقاله مورد بررسی قرار دهید.
۱- درباره شخصی که مقاله را نوشته چه می دانید؟
۲- آیا نویسنده تحقیقات زیادی در این زمینه انجام داده است؟
۳- دیگران درباره نویسنده چه می گویند؟
۴- نویسنده این مقاله در گذشته بر روی چه حیطه‌هایی کار کرده است؟
۵- مولف مقاله در کدام دانشگاه تحصیل کرده و تحصیل یا تدریس می‌کند؟
۶- آیا این دانشگاه شهرت خوبی دارد؟
۳- به تاریخ چاپ مقاله نگاه کنید.
در کدام سال مقاله منتشر شده است؟ تحقیقات جدیدتر، بهتر است. اگر تحقیق کمی قدیمی باشد، بهتر است بررسی نمایید و ببیند که آیا پژوهش پیگیری برای آن در سالهای اخیر انجام شده است یا حیر؟ شاید نویسنده این تحقیق را ادامه داده و نتایج مفیدتری منتشر کرده باشد.
نکته! اگر شما در حال جستجو برای یک مقاله در Google Scholar هستید، می‌توانید از نوار کنار جستجو سالها را معین نماید. مثلاً مقاله را در سال ۲۰۱۳ پیدا نموده‌اید، براحتی می‌توانید سالهای بعدی را انتخاب کنید تا مشاهده نمایید آن نویسنده مقاله خود را در سالهای بعدی بروز نموده است یا خیر.
۴- در مورد مقاله چه می گویند؟
معمولاً می‌توان کامنت‌های کارشناسان را در فضای اینترنت نسبت به یک مقاله پیدا نمود اما یکی از روشهای ساده تر آن است که به میزان ارجاع دهی یک مقاله رجوع کنید و ببینید آن مقاله تا چه حد مورد استناد مقالات مختلف در سالهای متمادی قرار گرفته است. یقیناً باید توجه داشته باشید که مقاله‌ای که جدیداً چاپ شده است میزان استناد دهی کمی دارد و باید ملاک های دیگر را برای ارزیابی آن انتخاب نمایید. در شکل زیر دو مثال آمده است.
ارزیابی کیفیت مقاله و پنج نکته استثنایی آن
همانگونه که مشاهده می‌گردد، هر دو مقاله در سال ۲۰۱۴ انتشار یافته‌اند اما تا سال ۲۰۱۷ مقاله اول حدود ۵ بار در مقالات دیگر مورد استناد واقع شده اما مقاله دوم حدود ۵۷ بار مورد استناد قرار گرفته است. می‌توان با احتیاط چنین مطرح نمود که مقاله دوم با شاید با کیفیت تر از مقاله اول باشد.
۵- کیفیت مقاله را تعیین کنید.
به عقب بازگردید و چهار ملاک مطرح شده را مجدداً مورد ارزیابی قرار دهید. به نظر شما مقاله چه نمره‌ای از نظر کیفی می‌تواند از شما دریافت کند؟ همین نمره را ملاک استفاده یا عدم استفاده از مقاله مورد نظر قرار دهید.
