مروری بر شیوه جمع آوری و نگارش مقالات و یافته های پژوهشی
مروری بر شیوه جمع آوری و نگارش مقالات و یافته های پژوهشی
پیشگفتار
نوشتن مقاله های علمی (scientific papers) برای اکثر محققین کار سختی است. با این حال فلسفه وجودی کارهای پژوهشی در صورتیکه نتایج بدست آمده منتشر نشوند، از بین می رود. اکثر محققین در کشورهای توسعه یافته می توانند نتایج مطالعاتشان را به زبان مادری خود مثل انگلیسی، فرانسه و یا آلمانی منتشر کنند. اما محققین کشورهای در حال توسعه چنین امتیازی را ندارند. برای بسیاری از آنها این زبان ها، زبان مادری شان نیست و نوشتن مقاله های علمی برایشان بسیار سخت خواهد بود. زبان انگلیسی، هرروزه بیش از پیش، زبان اصلی علمی دنیا می شود. این کتاب راهنمایی است برای نوشتن مقاله های علمی- پژوهشی به زبان انگلیسی، خصوصا برای نویسندگانی که انگلیسی زبان مادری آنها نیست. تاکنون کتاب های زیادی در مورد نحوه نگارش مقاله های علمی – پژوهشی به رشته تحریر در آمده، اما آنها از زبان یک انگلیسی زبان برای انگلیسی زبان ها و یا از زبان یک فارسی زبان برای فارسی زبان ها نوشته شده اند، ولی این کتاب راهنمایی است برای نگارش مقاله های علمی – پژوهشی به زبان انگلیسی برای غیر انگلیسی زبان ها. این کتاب تا حد امکان ساده نوشته شده تا به آسانی برای همه دانشجویان قابل فهم باشد. متن کتاب بسیار ساده بوده و از نقطه نظر و نگاه یک ویراستار مجلات علمی -پژوهشی به رشته تحریر درآمده و شامل آموزش بهترین روش ها برای نوشتن مقاله ها ی پژوهشی برای ارسال به یک مجله انگلیسی زبان است. گرچه ادعا نداریم که این کتاب یک راهنمای کامل است ولی مطمئنیم که تا حد بسیار زیادی راهگشا خواهد بود. در واقع نگارش مقاله های علمی به قدری متنوع است که یک کتاب کوچک نمی تواند تمام جنبه های آن را بپوشاند.
بخش اول
نگارش مقاله های پژوهشی
مقدمه
انواع مختلفی از نشریه های علمی وجود دارند: مجله های علمی-پژوهشی، کتابچه های خلاصه مقالات کنگره ها و سمپوزیوم ها،گزارش نامه ها ، خبرنامه ها و نشریه های مروری سالیانه. با این وجود پایه و اساس پژوهش های علمی، مقالات پژوهشی می باشند که در مجله های علمی – پژوهشی چاپ می شوند. در اینجا ضرورتی ندارد که تعریف دقیقی از مقاله تحقیقی دست اول (primary research article) ارائه دهیم، و فقط به این جمله بسنده می کنیم که مقاله پژوهشی گزارشی از یک تحقیق جدید و دست اول است که قبلا در هیچ جای دیگری چاپ نشده است. هر مجله ای دارای تعریف خاص خود از مقاله های پژوهشی است، اما تقریبا همه این تعاریف، پیرامون عبارت ” پژوهش های دست اول ” (original research) می باشند.
هدف از نگارش مقاله های علمی –پژوهشی
دلیل نگارش مقاله چیست؟ آیا مقاله را به خاطر ترفیع شغلی خود به چاپ می رسانید؟ آیا مدیر شما می خواهد نتایج کاری را که انجام می دهید، ببیند؟ آیا دلیل شما از نگارش مقاله رفتن به کنفرانس ها و یا سمینارهامی باشد؟ این موارد امروزه می توانند از دلایل شایع برای نوشتن مقاله باشند، اما نمی توان این دلایل را مناسب و مطلوب قلمداد کرد. به عنوان یک محقق، شما عضوی از گروه نخبگان می باشید و این وظیفه شماست که نتایج تحقیقات خود را تا آنجا که می توانید در اختیار دیگران قرار دهید. در واقع کار شما زمانی معنی دار خواهد بود که نتایج مطالعات تان را دیگران بخوانند. از این رو به عنوان یک محقق باید تلاش خود را معطوف به نوشتن و چاپ یافته های خود کنید. چاپ نتایج مطالعات پژوهشی می تواند مرزهای دانش را گسترش داده و باعث ترغیب به تلاش بیشتر روی موضوعی خاص با گشودن فرصت های جدیدی برای پژوهش شود. نتیجه اکثر مطالعات تحقیقی به عنوان واقعیت در نظر گرفته می شوند. چون توسط متخصصانی در آن زمینه تحقیقی چاپ شده اند و قبل از اینکه جهت چاپ در مجله ای مورد پذیرش قرار گرفته باشند، توسط افراد برجسته ای داوری شده اند. به خاطر استاندارد های بالای مورد درخواست مجلات پژوهشی برای چاپ مقالات، پذیرش یک مقاله در یک مجله پژوهشی بسیار مشکل خواهد بود. زمانی که محققی دارای مهارت لازم برای نگارش مقاله های پژوهشی قابل قبول باشد، در این صورت سایر شکل های نگارش علمی مثل نوشتن مقاله برای ارائه در کنفرانس ها به آسانی انجام می گیرند. تحقیقات زیادی امروزه در حال انجام است ولی در نهایت تعداد کمی از آنها شانس چاپ شدن را پیدا می کنند (شکل ۱). هدف از نوشتن این کتاب این است که محققین را قبل از ارائه مقاله شان جهت داوری، کمک کند.
از بین مطالعات پژوهشی زیادی که که طراحی و انجام می شوند، تنها تعداد کمی از آنها چاپ می شوند. از این تعداد به دلایل چندی، درصد کمتری توسط افرادی که آنرا مفید می یابند، خوانده می شوند.
شکل۱- از بین مطالعات پژوهشی زیادی که که طراحی و انجام می شوند، تنها تعداد کمی از آنها چاپ می شوند. از این تعداد به دلایل چندی، درصد کمتری توسط افرادی که آنرا مفید می یابند، خوانده می شوند.
چگونه شروع به نوشتن یک مقاله کنید
در وهله اول جهت نگارش خوب، نیازمند یک برنامه ریزی خوب می باشید. نگارش مطلوب به صورت سیستماتیک بوده و واژه ها در یک نظم منطقی و در جای صحیح خود قرار می گیرند. اما قبل از برنامه ریزی باید چیزی برای گفتن داشته باشید. شما هرگز نمی توانید تنها در یک نشست یک مقاله پژوهشی را از آغاز تا انتها، نگارش کنید، مگر اینکه فردی بسیار با تجربه باشید. تکنیک اساسی جهت نگارش عبارت است از”رویکرد برنامه ریزی شده برای یک مسئله تعریف شده”. این شیوه می تواند راه صحیح نوشتن یک مقاله باشد. ساختار کلی یک مقاله از موضوع اصلی، هدف از نوشتن مقاله و نوع مخاطبین نشات می گیرد. زمانی که چیز زیادی برای گفتن ندارید نمی توانید یک مقاله خوب بنویسید. در این صورت با مشکلات زیادی مواجه شده و در نیمه راه کار نگارش را کنار خواهید گذاشت. ولی اگر نسبت به آنچه که می خواهید بنویسید اطمینان کامل داشته باشید، در این صورت می توانید از اصول ساده ای که در اینجا توضیح داده خواهند شد، استفاده نمائید.
هدف
بسیاری از اهداف عالی مورد نظر مجله های پژوهشی، گزارش نتایج مهم بدست آمده از مطالعات انجام شده و یا چاپ مقالاتی است که در مورد پیشرفت های به عمل آمده در مرزهای دانش گزارش می دهند. آیا اطلاعات موجود در مقاله قابل توجه و جدید بوده و ارزش چاپ شدن را دارند؟ این موضوع از اولین سوالاتی است که در ذهن ویراستارهای یک مجله پژوهشی در مورد مقاله شما مطرح می شود. از این رو باید به اندازه کافی از خوب بودن مقاله خود اطمینان داشته باشید. بدین منظور باید کار خود را منتقدانه نگاه کنید. به طوری که فرض کنید که مقاله شما را شخص دیگری نوشته است. سعی کنید خود را جای ویراستار یا داور قرار دهید و از خود بپرسید که چرا این مقاله باید چاپ شود؟ و جواب باید این باشد که چون این مقاله یک اثر خوب است. شما باید نسبت به ارزش کار خود اطمینان داشته باشید چون آنچه که می نویسید در معرض نقد و بررسی ویراستار و داور قرار خواهد گرفت.
کار نگارش را با نوشتن یک عنوان برای مقاله شروع کنید. معمولا می توانید کار را با همان عنوان انتخاب شده برای پروپوزال اصلی تحقیق خود شروع کرده و سپس خلاصه ای از نتایج بدست آمده را بنویسید. آنگاه می توانید با نگاه کردن به این مطالب به این نتیجه برسید که آیا نتایج بدست آمده ارزش چاپ شدن را دارد یا نه؟ پس از اینکه متقاعد شدید که زمان نگارش مقاله فرا رسیده است و مطلب خوبی برای نوشتن دارید، بایستی درباره مخاطبین مقاله خود فکر کنید. از خود بپرسید دلیل اصلی شما برای نگارش مقاله چیست؟ شما مقاله را می نویسید تا دیگران آن را بخوانند و به این دلیل است که مقاله شما بایستی چاپ شود. متاسفانه اکثر محققین این مسئله را در نظر نمی گیرند. آنها مقاله را تنها به عنوان یک اثر تلقی می کنند و نوع خوانندگانی را که آن را خواهند خواند، مد نظر قرار نمی دهند. لذا از همان آغاز مقاله را بسته به نوع مخاطبین خود تنظیم کنید. بدین منظور از اول مقاله تان را برای یک مجله ویژه و برای افراد ویژه در نظر گرفته و بنویسید.
مردم چگونه مقالات را می خوانند؟
شواهد نشان داده است که به ندرت می توان مقالاتی را دید که از آغاز تا پایان خوانده شوند. مردم با مراجعه به کتاب خانه های عمومی و یا اتصال اینترنتی به کتابخانه های دیجیتالی (یا وب سایت مجله)، مجله مورد نظر را انتخاب، به فهرست عناوین نگاه کرده و در صورتی که عنوان مقاله ای از نظر آنها جالب باشد به مطالعه چکیده آن می پردازند. سپس ممکن است نگاهی به شکل ها، جداول و در آخر به بقیه مقاله بیندازند. در این باره دو گروه افراد وجود دارند. یکی از این گروهها، افراد متخصص در رشته تخصصی شما هستند که تمامی اطلاعات لازم را از این مقاله استخراج می کنند. اما گروه دوم اکثرا خوانندگان معمولی هستند که نتایج مقاله را برای افزایش آگاهی و دانش خود مورد مطالعه قرار می دهند.
امروزه اطلاعات زیادی در سراسر جهان در قالب عناوین و چکیده ها رد و بدل می شود. در این رابطه سازمانهای زیادی وجود دارند که چکیده های مقالات مرتبط با موضوع خاصی را به چاپ می رسانند، برای مثال می توان به دفترهای کشاورزی در انگلستان اشاره کرد که به چاپ یک سری از ژورنالهای مخصوص چکیده می پردازند که در آن فهرست های گسترده ای در رابطه با راهنمایی افراد برای یافتن مقالات مورد نظر وجود دارند. نوع دیگری از ژورنال ها به چاپ مطالب کامل از ژورنالهایی می پردازند که اخیرا دریافت کرده اند. در این ژورنال ها می توان فهرست های متعددی را همراه با واژگان کلیدی، اسامی مکانها و غیره مشاهده کرد. همچنین پایگاههای اطلاعات الکترونیکی وجود دارند که امروزه با اطلاعات مشابه در دسترس همگان قرار گرفته اند. با توجه به مطالب گفته شده می توان دریافت که در ابتدا عنوان و سپس چکیده مقاله هستند که خوانندگان را به خود جذب می کنند. همچنین مقاله شما باید با هزاران مقاله دیگر با عنوان های مشابه رقابت کند. اینها از نکاتی هستند که بایستی در نظر بگیرید و با توجه به موارد زیر مقاله تان را بنویسید:
عنوان: خواننده متخصص را جذب و خواننده معمولی را علاقه مند کند.
چکیده: حس خواننده متخصص را در خواندن مقاله تحریک کرده و اطلاعات کافی در دسترس خوانندگان معمولی قرار دهد.
شکل ها و جداول: نتایج را خیلی سریع در اختیار کسانی قرار دهند که یک نگاه سطحی به مقاله می اندازند.
نتایج: جزئیات بیشتری را در دسترس خوانندگان قرار دهند.
بحث: به نتایج شما معنا و محتوی می دهند.
بقیه مقاله: اطلاعات بیشتری به خوانندگان بدهند.
این فهرست به شما نشان می دهد که تا چه میزان عنوان و چکیده مقاله مهم هستند. در واقع جذاب بودن عنوان تنها راهی است که می تواند خوانندگان را وقتی عنوانها را نگاه می کنند جذب کند. این مسئله در مورد پایگاه های داده های کامپیوتری هم صدق می کند. به خاطر داشته باشید که در بسیاری از موارد این عنوان مقاله است که علاقه خواننده را به خود جلب می کند (شکل ۲). زمینه تخصصی مجله نیز در انتخاب عنوان بسیار مهم است. سعی کنید از کلماتی که زمینه اصلی کار مجله است در عنوان خود بهره ببرید. به مثال زیر در مورد انتخاب عنوان برای ارسال به سه مجله با زمینه های کاری مختلف دقت کنید.
شکل۲- از نظر حجم، عنوان مقاله و چکیده آن کوچک هستند (سمت چپ)، در صورتیکه از نظر جلب توجه خوانندگان یک مجله بسیار مهم هستند (راست).
شکل۲- از نظر حجم، عنوان مقاله و چکیده آن کوچک هستند (سمت چپ)، در صورتیکه از نظر جلب توجه خوانندگان یک مجله بسیار مهم هستند (راست).
انتخاب مجله
قبل از اینکه در مورد نوشتن مقاله برنامه ریزی کنید باید ژورنالی را که قرار است مقاله خود را در آن به چاپ برسانید، انتخاب کنید. محقق باید از خود سوال کند نتایج تحقیق من چقدر مهم است و چه مخاطبینی ممکن است به آن علاقه مند باشند. اغلب انتخاب ژورنال می تواند فرمت و سبک نگارش مقاله شما را تحت تاثیر قرار دهد. ژورنال های مختلف دارای سبک ها و قوانین مختلف برای چاپ مطالب مورد نظرخود می باشند. یک راه خوب برای تصمیم گیری در مورد انتخاب مجله مناسب برای چاپ مقاله این است که به فهرست منابع استفاده شده در تحقیق و نوشتن مقاله تان نگاهی بیندازید. این به شما نشان می دهد که سایر مقاله های مرتبط در زمینه کاری شما کجا چاپ شده اند و در پایان قدم به قدم شما مشتری دائمی یک مجله خاص خواهید شد (البته به خاطر داشته باشید که از نظر سوابق علمی بهتر است که با چند مجله در زمینه تخصصی تان کار کنید تا فقط یک مجله). سعی کنید بهترین مجله را با توجه به سطح مقاله خود اتنخاب کنید. مثل در دسترس بودن، تیراژ و خواندنی بودن، میزان فاکتور تاثیر آن (impact factor) و شمار خوانندگان. زمانی که می خواهید مجله ای را انتخاب کنید باید این سوالات را از خود بپرسید:
هدف و حیطه کاری مجله انتخاب شده چیست؟
برای تهیه یک مقاله برای یک مجله خاص، مهم است که از راهنمای نگارش برای نویسندگان آن مجله خاص پیروی کنید. این اطلاعات معمولا در وب سایت مجله یا داخل هر مجله ای چاپ می شوند. آنها را به دقت بخوانید. برای مثال فرستادن مقاله تحقیقاتی به یک مجله که مقالات انتقادی را چاپ میکند چندان مفید نیست.
مجله مورد نظرچند بار در سال چاپ می شود؟
چاپ مقاله های علمی معمولا فرایندکندی دارد و چاپ مقاله درمجله ای که سالی چهار بار اقدام به چاپ می کند، ممکن است نسبت به مجله ای که ماهانه منتشر می شود از شانس کمتری برخوردار باشد. از این رو باید از خود بپرسید آیا زمان چاپ طولانی تر باعث نمی شود که مقاله کهنه شود؟ اگر مقاله قرار است سریع به چاپ برسد در این صورت آن را به مجله ای که فاصله انتشار کمتری دارد، بفرستید. اما اگر چاپ فوری مقاله ضروری نباشد در این صورت ویراستار چنین ژورنالی نمی تواند خیلی سریع مقاله شما را رد کند.
چه نوع مقاله هایی در این ژورنال چاپ می شوند؟
به عنوان مثال بعضی از مجله ها فقط کارهای تحقیقی کلینیکی را چاپ می کنند و از چاپ مقاله های علوم پایه (Basic Sciences) خودداری می کنند.
الگوی مقاله نویسی
آیا الگوی مقاله نویسی شما با الگوی مقاله نویسی این ژورنال مطابقت دارد؟ بسیاری از ژورنالها فرمت خاصی برای چاپ مقالات دارند. اگر مقاله شما با این فرمت تطبیق نداشته باشد، در اینصورت مقاله شما رد خواهد شد. اگر قرار است که مقاله ۲۰ صفحه باشد و ژورنال فقط تا ۵ صفحه را به چاپ می رساند در اینصورت دوباره به معنای رد کردن مقاله خواهد بود. نه بدلیل محتوی مقاله تان بلکه بدلیل شکل نگارش مقاله.
آیا برای ارسال مقاله به یک ژورنال باید یکسری شرایط را برآورده ساخت؟
بسیاری از ژورنالها هزینه های زیادی برای چاپ می خواهند و شما مجبورید مبلغی را برای چاپ مقاله به آنها بپردازید. مبلغ و هزینه چاپ، بستگی به تعداد صفحات مقاله نهایی شما دارد. این هزینه ها ممکن است بسیار زیاد باشد. بعضی از ژورنالها انتظار دارند برای بررسی مقاله پول همراه با دست نوشته (manuscript) شما برای آنها فرستاده شود. از این رو باید شرایط را با وضعیت مالی خود تطبیق دهید. با این وجود بعضی از ژورنالها از کشورهای خاصی بابت چاپ مقاله پول نمی گیرند. بعضی از ژورنال ها فقط برای چاپ عکس های رنگی از نویسنده پول می خواهند. بعضی اوقات انواع خاصی از آنالیزهای آماری وجود دارد که باید در مقاله بکار برده شوند و آزمایشات هم چندین بار تکرار شوند.
آیا مقاله شما دارای شرایط و ویژگی های خاصی می باشد؟
شما ممکن است یکسری تصاویر میکروسکوپ الکترونی داشته باشید که چاپ آنها برای مقاله شما بسیار مهم می باشد. از این رو باید بدنبال ژورنالی باشید که چنین تصاویری را به خوبی چاپ کند. اگر تصاویر رنگی داشته باشید در اینصورت ژورنالی را انتخاب کنید که چنین شرطی را بدون دردسر قبول کند. امروزه اکثر ژورنالها فراتر از ظرفیت چاپی خود مقاله دریافت می کنند. از این رو اطمینان کسب کنید که ژورنال مناسبی را انتخاب کرده اید در غیر این صورت مقاله شما سریعا برگشت داده خواهد شد. ژورنال های بسیار خوب معمولا درصد بیشتری از مقالات را رد می کنند. از این رو برای اینکه شانس پذیرش مقاله تان بالاتر باشد بهتر است که ژورنال های با فاکتور تاثیر (impact factor) پایین تر را برای ارسال مقاله انتخاب کنید. احتمالا چاپ مقاله در یک ژورنال معتبرتر مستلزم تلاش بیشتری است. مسلما خوانندگان مقاله شما نسبت به وقتی که مقاله تان در یک مجله با فاکتور تاثیر پایین تر به چاپ برسد، بیشتر خواهد بود. از این رو باید تمامی فاکتورها را مد نظر داشته باشید. آیا مقاله به اندازه کافی برای ارسال به یک مجله خیلی خوب، عالی می باشد؟ اگر جواب منفی است، بهتر است مقاله خود را به یک ژورنال با فاکتور تاثیر پایین تر بفرستید تا شانس پذیرش آن بیشتر شود.
سبک ژورنال
زمانی که مجله را انتخاب کردید باید مقاله را مطابق با فرمت و سبک آن ژورنال آماده کنید. اکثر ژورنالها به چاپ نکات راهنمای دقیقی برای نویسندگان، در اولین شماره سال و یا در کتابچه های جداگانه می پردازند. از اینرو باید به وب سایت مجله مورد نظر مراجعه کرده و راهنمای نگارش را مطالعه کنید و یا از نسخه های موجود در کتابخانه کپی تهیه کنید.
طراحی نگارش مقاله
روش تقسیم بندی مقاله به بخش های مختلف در ژورنال مورد نظر را بررسی کنید. این الگو می تواند کلید با ارزشی در مورد چگونگی برنامه ریزی جهت نوشتن مقاله باشد. اکثر مقالات تحقیقی از الگوی کلاسیک زیر تبعیت می کنند:
مقدمه: چرا من این تحقیق را انجام دادم و اهداف من چه بودند؟ می خواستم چه چیزی را بفهمم؟ دیگران در این مورد چه کرده اند؟
مواد: از چه موادی استفاده کردم و چگونه استفاده کردم؟
روش ها: من چه کاری کردم و این کار را چگونه انجام دادم؟
نتایج: به چه نتایجی رسیدم؟
بحث: منظور و معنی کلی از این تحقیق چیست؟
نتیجه گیری: یافته های من چه هستند؟
تشکر و قدردانی: چه کسی یا کسانی به من کمک کردند؟
منابع: از نتایج تحقیق چه کسانی در مقاله خود استفاده کرده ام؟
بهترین کار این است که از رایج ترین طرح برای نوشتن مقاله تان استفاده کنید. این سبک مورد علاقه ویراستار و خوانندگان می باشد. نظم منطقی مقاله باعث می شود که اطلاعات ویژه به راحتی پیدا شوند. با این وجود اگر شما دلایل قابل قبولی دارید که طرح خاص خود را برای تقسیم بندی بخش های مختلف یک مقاله بکار ببرید، اینکار را انجام دهید. اگر نظم مورد نظر شما برای نگارش مطلوب باشد، معمولا ویراستار طرح شما را قبول می کند. مادامی که طرح شما بسته به موضوعتان مناسب باشد، اکثر مجله ها به طرح شما احترام خواهند گذاشت.
بخش های مختلف مقاله
سوالاتی که هنگام طراحی نگارش یک مقاله مطرح و جواب می دهید به شما کمک می کنند تا مقاله را به قسمت های کوچکتر تقسیم بندی کنید.
(۱) دلیل انجام تحقیق مورد نظر
(۲) اطلاعات موجود و ناشناخته ها قبل از شروع کار و راهبرد انجام آزمایشات.
(۳) رسیدن به چه اهدافی از تحقیق مورد نظر انتظار می رود. فرضیه و سوال اصلی تحقیق چیست؟
(۴) روش و طرح مورد نیاز برای حذف عوامل مداخله کننده.
(۵) نقشه و طرح برای انجام آزمایشات
(۶) روش های مورد استفاده
(۷) چگونگی جمع آوری داده ها
(۸) روشهای آنالیز داده ها و تکنیک های آماری مورد نیاز.
(۹) نتایج بدست آمده
(۱۰) اعتبار و معنی نتایج و نتیجه گیری که قرار است بدست آید.
(۱۱) نتایج بدست آمده در ارتباط با سایر کارهای تحقیقی مشابه.
(۱۲) جهت گیری برای انجام کارهای آینده.
(۱۳) ارجاع به سایر منابع در این زمینه.
تهیه شکل و جدول
معمولا بهترین روش مقاله نویسی، ارائه نتایج در قالب نمودار و جدول می باشد. معمولا شما در نگارش مقاله دارای داده های زیادی هستید و از این رو باید بخش هایی از آن را در تایید مباحث خود انتخاب کنید. هنگام انجام این کار، شما همچنین دقیقا تصمیم می گیرید چه چیزی را می خواهید نشان دهید و بهترین راه نمایش یافته هایتان را تعیین می کنید. به خاطر داشته باشید که نمودارها و جداول دو بخش بسیار موثر از مقاله شما در ارائه اطلاعات هستند و شما باید دقت بسیاری در تهیه آنها بکار ببرید.
نگارش مرحله به مرحله مقاله
ایده اصلی در مقاله نویسی این است که کار نگارش مقاله را به صورت سیستماتیک انجام داده و آن را قدم به قدم جلو ببرید. سعی نکنید همه چیز را یکدفعه انجام دهید. شما باید برای مقاله نویسی دارای طرح باشید و بهترین راه برای اجرای یک طرح، رجوع به سوالات صفحه ۱۰ و پاسخ دهی به این سوالات می باشد. به هریک از این سوالات نگاهی بیندازید و پاسخ هایی را برای آنها بیابید. این به شما کمک می کند که یک چارچوب کلی از مقاله داشته باشید. طرح کلی، خلاصه ای از مقاله اصلی و بصورت یادداشت می باشد که در نهایت به صورت یک مقاله کامل در می آید. ابتدا باید بخش های اصلی مقاله را طراحی کنید. این بدین معنی است که شما یک طرح کلی دارید که در برداشتن قدم بعدی به شما کمک می کند و شما باید برای هر بخش نقشه های جداگانه ای داشته باشید. برای مثال یک عنوان خاص از مقاله مثل” مواد و روشها” را در نظر بگیرید، شما می توانید این عنوان را بلافاصله به دو بخش ” مواد ” و” روشها” تقسیم بندی کنید. حال میتوانید فکر کنید که چه موادی را به کار برده اید. به همین ترتیب شما می توانید عناوینی چون مواد شیمیایی، حیوانات، تجهیزات، خاک و غیره را اضافه کنید. می توانید فهرستی از زیر تیتر ها را هم تهیه کنید. زمانی که این کار انجام شد، تمام عناوین را به ترتیب نوشته و نگاهی به آنها بیاندازید. آنچه که شما دارید، فهرست عناوین و بخش هایی است که با همدیگر می توانند بعنوان مثال قسمت “مواد” را در بخش “مواد و روشها” تشکیل دهند. حالا شما یک طرح کلی برای مقاله خود دارید. شما می توانید این کار را به نوبت برای هر بخش از مقاله انجام دهید. طبق یک برنامه منظم، می توانید هر بخش را انتخاب و از خود بپرسید که چه چیزی را می خواهید در این قسمت بیان کنید. چه چیزی بایستی در این قسمت گنجانده شود. هر زیر مجموعه را مورد بررسی قرار داده و یادداشت هایی را در مورد آنچه که می خواهید توصیف کنید، بنویسید. اکثر این بخش ها به راحتی قابل تشخیص می باشند. شما آزمایشات را برای هر بخش به طور جداگانه انجام داده و نتایج را به روشهای مشخص و یا برای اهداف ویژه ای انجام داده اید. این موارد می توانند بخشهای طبیعی را تشکیل دهند که به صورت انفرادی قابل بررسی می باشند. این روش زمانی برای شما آسانتر خواهد بود که مطمئن باشید که در هر بخش چه چیزی را می خواهید بیان کنید. یک توضیح جهت آنچه باید در هر قسمتی از مقاله بیان شود، از صفحه ۱۹ به بعد بیان شده است. این رویه را در کل مقاله به کار برده و فهرستی از تیتر ها را تهیه کنید. وقتی این کار را خاتمه دادید، مشاهده می کنید که طرح کاملی از مقاله را در پیش رو دارید (شکل۴). حالا می توانید کمی تامل کرده و فکر کنید، چه چیزی را فراموش کرده اید؟ آیا برای هر قسمت عنوانی را انتخاب کرده اید؟ آیا چیزی تکراری است؟ آیا بعضی از عناوین بایستی به قسمت دیگری منتقل شوند؟
شکل ۴- نگاه به مقاله به عنوان مجموعه ای از بخش های مختلف، تصمیم گیری شما را در طراحی چگونگی نگارش مقاله آسانتر خواهد کرد.
شکل ۴- نگاه به مقاله به عنوان مجموعه ای از بخش های مختلف، تصمیم گیری شما را در طراحی چگونگی نگارش مقاله آسانتر خواهد کرد.
از طرح خاص خود استفاده کنید
حالا که طرح اصلی را آماده کرده اید، سوال این است که قدم بعدی چیست؟ بعضی از افراد در این مرحله شروع به نگارش مقاله می کنند، چون حس می کنند به اندازه کافی می دانند که چه می خواهند بنویسند و چگونه بنویسند که در این صورت بسیار خوب خواهد بود. اما در غیر اینصورت، شما می توانید روش مرحله به مرحله را قبل از اینکه شروع به نوشتن کنید، بیشتر جلو ببرید. نباید فکر کنید که باید کل مقاله را در یک نشست بنویسید. بلکه باید فرایند نگارش را به زمانهای مشخص تقسیم بندی کنید. همیشه همراه خود کارت های یادداشت داشته باشید و زمانی که چیزی به فکرتان خطور کرد آن را سریعا یادداشت کنید. این پروسه مخصوصا برای بخش “بحث” مفید است، چون این بخش مستلزم تفسیر و اندیشه فراوان می باشد. اغلب اوقات یک ایده مهم و یا چند جمله خوب بطور ناگهانی به ذهن خطور می کند، از این رو باید آنها را به سرعت ثبت کنید تا فراموش نشوند. زمانی که یادداشت خود را می نویسید، می توانید آن را بسته به بخشی که در آن قرار می گیرد در یک جعبه، یا یک فایل کامپیوتری یا هر چه که دارای برچسب هست گردآوری کنید. زمانی که هر یادداشت را تمام کردید آن را جدا از سایر یادداشت ها و برای هر بخش خاص نگهداری کنید. یک روز صبح وقتی به طرح خود نگاهی می اندازید و می خواهید کار را مجددا شروع کنید متوجه می شوید که به اندازه کافی مطلب برای هر بخش جمع آوری کرده اید و میز پر از یادداشت های جداگانه است. شما یادداشت برداری را تمام کرده اید و هیچ بخشی جا نمانده است. در حقیقت آنچه واقعا انجام داده اید می تواند نگارش کامل مقاله فرض شود. چون تمام کارهای مشکل مثل تفکر در این حالت خاتمه یافته است. در این جا تنها کاری که لازم است انجام دهید عبارت از برداشتن هر گروه از یادداشت ها و نوشتن آنها در قالب جملات مناسب و صحیح می باشد. از اینجا به بعد انگار مقاله خود به خود نوشته می شود.
منابع را از یاد نبرید
زمانی که به طرح ریزی بخش ها ی مختلف مقاله پرداخته و یادداشت بر می دارید، باید در هر مورد از تمامی ارجاعاتی که قرار است در متن به آنها اشاره کنید یادداشت بردارید. در این صورت در پایان طرح ریزی می توانید طرحی از لیست منابع ارجاع شده داشته باشید. اکنون زمان خوبی است که به عقب برگردید و ببینید تا کنون چه کرده اید. دوباره تمامی مدارک را چک کنید. آیا همه مدارک و شواهد جمع آوری شده با مقاله شما ارتباط دارد؟ آیا هنوز قصد چاپ مقاله را دارید؟ آیا نمودار بهتر نمی تواند به جای جدول بیان کننده منظور شما باشد؟ آیا واقعا به این همه جدول خسته کننده نیاز دارید؟ آیا نمی توان آنها را بصورت نمودار بیان کرد؟ اگر شما الان این کار را نکنید، ویرایشگر یا داور این را بعدا از شما خواهد خواست. آیا چیزی از قلم نیافتاده است؟ آیا زیاده از حد به جزئیات پرداخته شده است یا اینکه به حد کافی نیستند؟ اکنون سعی کنید که مشکل ترین سوالات را از خود بپرسید چون که در این مرحله هنوز می توانید ساختار مقاله را قبل از نگارش نهایی، قبل از اینکه بیش از حد درگیر نوشتن شده باشید، تغییر دهید.
قبل از اقدام به نگارش یک طرح کامل داشته باشید
مجددا تکرار می کنیم در مورد هر آنچه می خواهید بنویسید به خوبی فکر کنید و در زمان صرفه جویی کنید. با برداشتن یادداشت های جامع و کلی قبل از شروع به نوشتن هر بخش را به بخش های فرعی تقسیم کرده و با استفاده از عناوین اصلی و یادداشت های برداشته شده در مورد جزئیات مقاله، به ایجاد طرحی دقیق بپردازید. تنها در این صورت می توانید کار نگارش را شروع کنید.
نقطه شروع نگارش مقاله
بعضی اوقات شروع به نگارش امری بسیار دشوار است. یک راه برای غلبه بر این مشکل می تواند شروع کار با ساده ترین بخش یعنی بخش “مواد و روش ها” باشد که توصیف ساده ا ی است از آنچه استفاده کرده اید و آنچه که انجام داده اید. سپس می توانید به بخش نتایج بروید. چون که فقط باید آنچه را که دقیقا روی داده است را توصیف کنید. در این زمان شما آماده نگارش مقاله شده اید و می توانید مشکل ترین بخش مقاله یعنی تفسیر و تعبیر نتایج یعنی بخش “بحث” را بنویسید. راه دیگر این است که سعی کنید مشکل ترین بخش مقاله (بخش بحث) را در ابتدا بنویسید که می تواند شامل تفاسیر و تعابیر فراوان باشد. هر چیزی پس از نگارش این قسمت ساده تر خواهد بود.
انتخاب یک زمان مطلوب برای نگارش مقاله بسیار مهم است. اکثر افراد وقت کافی ندارند که با فراغت بال نشسته و به نگارش مقاله خود اقدام کنند. هر چند ساعت در جایی هستند. بعضی افراد کار خود را در خانه و در کنار خانواده انجام می دهند. زمانی که کار می کنید موارد زیادی حواس شما را پرت می کنند. از این رو افکار شما مختل می شود. آنچه شما نیاز دارید این است که روش کاری را اتخاذ کنید که مناسب حال شما باشد. روش شما باید طوری باشد که زمانی که وقت به اندازه کافی دارید، نوشتن را شروع کنید. در این مرحله باید تصورکنید که هر قسمت از مقاله، بخش های جداگانه ای از یک مقاله کامل می باشند. زمانی که وقت کافی در اختیار دارید مطابق با برنامه ریزی طراحی شده یکی از عناوین را انتخاب کنید و در مورد آنچه که می خواهید در مورد آن بنویسید، فکر کنید. کار خود را با برداشتن یادداشت های سریع، قسمت هایی از جملات و طرح یک پاراگراف شروع کنید. ممکن است احساس کنید که بایستی این بخش را به بخش های کوچک تری تقسیم کنید. در اینصورت حتما این کار را انجام دهید. زمانی که موقع استراحت فرا رسید، یادداشت های خود را کنار گذاشته و دوباره در زمان مناسب کار را از سر بگیرید. انجام این کار بدین معنی است که نیازی نیست شما کل طرح اصلی مقاله را همیشه در شروع کار به خاطر بیاورید. شما در هر زمان تنها با قسمت های مشخصی سر و کار خواهید داشت.
نگارش نسخه اول
زمانی که کلیه مطالب را سازماندهی کردید، نمودارها و جداول را آماده کرد ید، تمام یادداشت های لازم را نوشته و آنها را دسته بندی کردید، آماده نگارش مقاله هستید. زمانی که کار نگارش را شروع کردید باید کار را با سرعت هر چه بیشتر ادامه دهید. در مورد زبان، گرامر، سبک و املای صحیح کلمات نگران نباشید. فقط تا آنجایی که می توانید و تا هر جا که بنظرتان مفید است، بنویسید. سعی کنید که نگارش ساده ای داشته باشید. در این حالت شما بنایی برای کار بعدی آماده کرده اید. همیشه برگشت به چیزی ساده تر از زمانی خواهد بود که بخواهید پر کردن یک کاغذ سفید را از ابتدا شروع کنید. اشکالی ندارد که پیش نویس اول بسیار نامرتب باشد، چون فقط شما آن را می بینید.
روی محتوای علمی مقاله تمرکز کنید
اگر مقاله برای ارسال به ژورنالی است که به زبان انگلیسی چاپ می شود در این صورت بهتر است که پیش نویس اول را به زبان مادری خود نوشته و سپس آن را ترجمه کنید. با این وجود، بعضی از افراد این روش را مشکل تر از نوشتن به انگلیسی از ابتدا تلقی می کنند. چون ترجمه الگوهای زبان مادری آنها به انگلیسی بسیار دشوار است. شما حتی می توانید از ترکیبی از نوشتن به زبان انگلیسی و زبان مادری تان بهره ببرید. از انگلیسی برای نوشتن موارد تکنیکی و از زبان مادری تان برای نوشتن سایر قسمت ها استفاده کنید. زمانی که کار نگارش را انجام می دهید می توانید از هر گونه اختصاراتی که مفید هستند بهره ببرید، خصوصا استفاده از کد یا نام برای اصطلاحات طولانی. با این وجود، استفاده از اختصارات در بسیاری از ژورنالها دارای نظم و قانون سختی بوده و محدود می باشند. زمانی که پیش نویس های بعدی مقاله را آماده می کنید، باید از واحدها، فهرست علائم بین المللی و اختصاراتی که مورد پذیرش آن ژورنال باشند استفاده کنید. نکته بسیار مهم در این مرحله این است که یادداشت های خود را به زبان نوشتاری تبدیل کنید. هر بخش را قبل از آنکه به سراغ بخش بعدی بروید، تمام کنید. هرگز تا زمانی که نگارش مقاله را تمام نکرده اید برای تجدید نظر و اصلاح آنچه که نوشته اید به صفحات قبلی مراجعه نکنید. سعی کنید که فردی عملگرا باشید. نگران مصرف کاغذ نباشید. بین خطوط فاصله زیادی بگذارید و حاشیه های بزرگی از اطراف در نظر بگیرید. مطمئنا شما مقاله تان را بازنگری خواهید کرد و لذا نیاز به فضای کافی برای نوشتن مطالب جدید و اصلاحیه ها خواهید داشت. اگر کار نگارش را با دست انجام می دهید در این صورت بهتر است که از کاغذ خط دار استفاده کنید تا بتوانید دست خط خود را در کنترل داشته باشید. تایپ کامپیوتری می تواند برای این کار بهترین گزینه باشد. اگر دست نوشته خود را تایپ می کنید، در این حالت با فضای دو خطی تایپ کنید تا فضای بیشتری را برای اصلاحات در بین خطوط داشته باشید.
