آیا استخراج مقاله از پایان نامه مصداق سرقت علمی است؟

بسیاری از دانشجویان دوره دکترا و کارشناسی ارشد در دانشگاه‌های مختلف ایران و جهان ملزم هستند برای کسب اجازه جهت دفاعیه از پایان نامه خود مقاله‌ای از پایان نامه خود استخراج نمایند و آن را در مجلات علمی چاپ کنند. استخراج مقاله از پایان نامه ماهیتاً فاقد مشکل است اما از این جهت که مطالب مقاله و پایان نامه مشابه یکدیگر خواهند بود این گمان را در ذهن بسیاری از پژوهشگران نقش می‌بندد که مشابهت محتوایی مقاله با پایان نامه به عنوان سرقت علمی محسوب شود.  بنابراین با طرح این سوال که آیا استخراج مقاله از پایان نامه مصداق سرقت علمی است؟ سعی نموده‌ایم تا با مطالعه وب سایت‌های معتبر و نظرات داوران و کارشناسان زبده مقاله و مجله به این سوال پاسخ دهیم (بیشتر بخوانید: انتشار سالامی و انتشار حجم دهنده چه مفهومی دارند؟).

آیا استخراج مقاله از پایان نامه مصداق سرقت علمی است؟

تبدیل پایان نامه یا رساله به مقاله جهت چاپ در مجلات علمی پژوهشی اقدامی قابل پذیرش است. بسیاری از ژورنال‌های دنیا در مواجهه با مقالاتی که مستخرج از پایان نامه هستند مادامی که نویسنده مقاله در کاورلتر مقاله خود توضیح دهد که مقاله ارسالی مستخرج از پایان نامه است و رفرنسی از پایان نامه را نیز در مقاله ذکر کنند مشکلی ندارند. با این حال، نرم افزار سرقت علمی که عمدتاً مجلات از آن استفاده می‌کنند احتمال دارد درصد مشابهت به دست آمده را بالا گزارش نماید. این درصد زمانی به بیشترین حد خود می‌رسد که شما محتوای پایان نامه را به صورت کامل در مقاله کپی کرده باشید. برخی مجلات با این میزان از کپی و شباهت مشکل دارند؛ بنابراین توصیه می‌شود که هنگام استخراج مقاله از پایان نامه یا رساله سعی کنید جلمات و شیوه نگارش مطالبی که استخراج می‌کنید را تغییر دهید تا حجم شباهت کمتر شود.

افزون بر این، شیوه نگارش مقاله با پایان نامه متفاوت است و بهتر است روش و شکل جمله‌بندی‌ها و نحوه ارایه مطالب پایان نامه در مقاله را به شکلی ارایه نمایید که خوانندگان حساس و حرفه‌ای ضعف در تبدیل پایان نامه به مقاله را متوجه نشوند. باید اذعان نماییم، بحث سرقت علمی بیشتر در پایان نامه‌هایی که به زبان انگلیسی نگارش شده‌اند بیشتر محل بحث است اما در پایان نامه‌هایی که به زبان فارسی نوشته می‌شوند نیز مشکل عمده‌ای که وجود دارد این است که نویسنده نمی‌تواند ادبیات پایان نامه را به ادبیات نگارشی مقاله تغییر دهد . عدم تغییر فضای پایان نامه به فضای نگارشی مقاله یک مشکل بزرگ در مقالاتی است که از پایان نامه مستخرج می‌شوند.